Піша ксёндз Андрэй Рылка — пробашч парафіі Спаслання Духа Святога ў Пінску, канцлер Курыі Пінскай дыяцэзіі, магістр тэалогіі і філасофіі, дактарант філасофскага факультэта Люблінскага каталіцкага ўніверсітэта імя Яна Паўла ІІ.
Нам неабходна раскрыць сутнасць драмы, якую перажывае сучасны чалавек: гэта аслабленне ўражлівасці, адчувальнасці Бога і чалавека… Губляючы адчувальнасць Бога, чалавек губляе таксама адчувальнасць іншага чалавека, яго годнасці і жыцця (гл. св. Ян Павел ІІ, «Evangelium vitae», 21).
«А што Касцёл? Як ён можа дапамагчы перажыць крызіс?» Часам можна пачуць такія пытанні веруючых і няверуючых пра ролю Касцёла ў цяжкія часы. Гэтыя пытанні абвастрыліся ў час цяперашняй пандэміі, калі вялікая колькасць людзей перажывае драму цяжкай хваробы, бездапаможнасці, трагедыю смерцяў, гнятучых страхаў і няўпэўненасці. Пагружаныя ў пачуццё пакінутасці, разгубленыя перад абліччам праблемаў, многія інстынктыўна шукаюць святла надзеі, працягнутай рукі дапамогі, спагадлівага і мудрага слова, куды і як ісці далей. Няпроста знайсці гэтае святло ў велізарным патоку негатыўнай і пагрозлівай інфармацыі ў сучасных масмедыя. Прасцей тым, каго крызіс застаў з вераю ў сэрцы, даверам да Мудрасці і прадбачлівай апекі Таго, Хто Непераможны і Усёмагутны — Езуса Хрыста. Нягледзячы на небяспеку, яны маюць спакойныя сэрцы і ясны розум, бо ведаюць, што плывуюць сярод узбураных хваляў гэтага свету, як часта паўтарае Бэнэдыкт XVI, у непатапляльным чаўне Езуса — Валадара ўсялякай стыхіі — у Ягоным Касцёле (гл. Мц 8, 23–27). Гэты «човен-Касцёл» за дзве тысячы гадоў перажыў ужо столькі штормаў, удараў і бураў зла гэтага свету і, нягледзячы ні на што, па-ранейшаму ўпэўнена плыве да вызначанай мэты, куды вядзе яго Адкупіцель: да порту Збаўлення ў Нябесным Валадарстве (гл. Мц 16, 18).
Азіраючыся на пройдзены доўгі шлях, Хрыстовы Касцёл па-ранейшаму збірае і ратуе з віру зямной мітусні ўсё новыя і новыя душы. Трэба мець хаця б крышынку веры і цвярозага розуму, каб убачыць, якім вялікім дарам для гэтага свету з’яўляецца Касцёл — цудоўная прылада збаўлення і выратавання чалавека (гл. Канстытуцыя ІІ Ватыканскага Сабору «Lumen gentium», 9).
У крызісныя моманты, калі разбураецца асяроддзе камфорту, чалавек становіцца перад выклікам: як вярнуць страчаны камфорт — жыццё, здароўе, працу, дабрабыт? Што, дзе і як шукаць? І як бы чалавек не задавольваўся мімалётнымі, хвіліннымі і лёгкімі адказамі і сродкамі, раней ці пазней яму давядзецца шукаць адказу на прынцыповыя пытанні: што для мяне найважнейшае? Дзеля чаго варта змагацца? Ці кожны сродак добры? Адказы на ўсе гэтыя пытанні можна шукаць самому, бясконца блукаючы ў лабірынтах уласных мрояў і роздумаў, а можна пайсці іншым шляхам: выйсці па-за межы свайго стомленага «я», прызнаць, што тыя самыя пытанні да гэтага ставілі мільёны іншых і мудрэйшых людзей. І яны знайшлі адказ. Найвялікшая мудрасць гэтага свету — не людская, але Боская. Яна не прыдуманая, але адкрытая людзьмі. Яна дадзеная з вышыняў, аб’яўленая Богам і запісаная ў Святым Пісанні. Яна ўвасобленая ў Традыцыі і практыцы Касцёла. Тыя, хто кіраваўся ёю, дасягнулі неверагодных вяршыняў мудрасці, дасканаласці, святасці, шчасця. І гэтае шчасце пачынаецца тут, на зямлі, але выходзіць далёка за межы зямнога існавання.
Сузіранне свайго жыцця і тых крызісных момантаў, у якія мы трапляем, з пункту гледжання вечнасці нашага жыцця, змяняе перспектыву. Божае Аб’яўленне, хрысціянства, каталіцкая вера прапануюць нам напоўніць неверагодным сэнсам і зместам тое, што па зямных мерках здаецца звычайным болем, хваробай, стратаю ці нават смерцю. З хрысціянскай перспектывы ўсё мае каштоўнасць, бо кожную рэч і перажыванне можна ператварыць у дар, ахвяру, уміласціўленне, маленне, ачышчэнне.
Кожную праблему, напрыклад, хваробу, можна перажываць як абсурдную біялагічную выпадковасць ці нават наканаванасць. Такое перажыванне пагружае чалавека ў пекла ўнутранага маральнага і псіхалагічнага пратэсту супраць такога «няправільнага», «бязлітаснага» і «бессэнсоўнага» парадку рэчаў у свеце. Але можна тую самую крызісную і цяжкую сітуацыю ўспрыняць па-хрысціянску. Так, яна вынік «няправільнага» парадку рэчаў «няправільнага свету», які далёка не райскі, але цалкам грэшны. Гэты свет ніколі не будзе правільным і райскім. Ён — плод фатальнай памылкі і грэшнага выбару нашых продкаў. Але ён — не наканаванасць, ён не вечны. Больш за тое, Бог жадае ўжо тут і цяпер узброіць нас, каб мы прайшлі праз гэтае кароткае зямное жыццё ў гэтым «няправільным» свеце так, каб ён нас не зламаў, але каб загартаваў і падрыхтаваў да іншага свету, для якога мы былі задуманыя, створаныя і куды можам трапіць, калі будзем давяраць словам Езуса Хрыста і дзейнічаць паводле Яго вучэння.
Найбольшая зброя хрысціяніна, важнасць якой асабліва праяўляецца ў крызісныя моманты, — гэта жыццё ў веры, надзеі, любові, шчырай малітве і святых сакрамэнтах. У часы эпідэміі і яе наступствах — ізаляцыі, эканамічных цяжкасцях — надзвычай важнымі становяцца дух малітвы, праяўленне любові ў словах і ўчынках. Па-людску гэта часта здаецца складаным, таму міласэрны Бог дае нам звышнатуральныя сродкі — святыя сакрамэнты. Сярод іх асаблівую ролю на шляху няпростай штодзённасці маюць сакрамэнт Эўхарыстыі (св. Імша, св. Камунія) і сакрамэнт пакаяння і паяднанння (споведзь). А для тых, хто не мае фізічнай магчымасці прыступіць да споведзі і прыняць св. Камунію, Касцёл мае яшчэ адзін Божы дар — духоўную св. Камунію. Усе гэтыя сродкі кантакту з Богам скіраваныя на тое, каб у цяжкіх крызісных умовах дапамагчы чалавеку не згубіцца, не зламацца, але мець дастаткова духоўных, нават звышнатуральных сілаў (Божай ласкі), каб пераадольваць цяжкасці, перакоўваць іх у малітву, ахвярны дар за кагосьці ці за ўласныя грахі, як дар ачышчэння і перамены жыцця, адносінаў да сябе, да іншых людзей і да Пана Бога.
Касцёл у час крызісу — гэта не толькі звышнатуральныя дары сакрамэнтаў, магутная малітва мільёнаў вернікаў, дзяленне мудрасцю Божага слова. Гэта таксама канкрэтныя ўчынкі, якія вынікаюць з нашай веры. Нават мімалётны прагляд каталіцкіх інтэрнэт-старонак і сацыяльных сетак адкрывае той велізарны маштаб узаемадапамогі і салідарнасці дзяцей Касцёла як паміж сабою, так і з кожнай церпячай істотай у гэтым свеце. Гэта і кляштары, і «хатнія Касцёлы» каталіцкіх сем’яў, ператвораныя ў швейныя цэхі і майстэрні, каб забяспечыць усіх патрабуючых маскамі, ахоўнымі касцюмамі, харчаваннем, сродкамі першай неабходнасці і г.д. Гэта і зборы ахвяраванняў ад самай маленькай вясковай парафіі да вялікіх каталіцкіх арганізацый, якія збіраюць разам ахвяраванні на мільярды даляраў дапамогі шпіталям на ўсёй зямлі. Кожны на сваім узроўні канкрэтнымі ўчынкамі міласэрнасці, спагадлівасці і салідарнасці пацвярджае Хрыстовае вучэнне Касцёла пра тое, што кожны чалавек — гэта мой брат, мой бліжні, той, за якога Езус аддаў жыццё і якому я магу дапамагчы малітваю, добрым словам і канкрэтным учынкам падтрымкі (гл. Кал 3, 9–14). Адзін Бог ведае ціхія ўчынкі тых мільёнаў вернікаў, пра якіх нідзе не напішуць і не пакажуць у масмедыя, а яны, дзелячыся часам апошнім, ратуюць жыцці зусім незнаёмых людзей. І робяць гэта часам свядома, а часам інстынктыўна, кіруючыся Божым натхненнем, адкрываючы ў кожным бліжнім церпячага брата і сястру ў Хрысце.
Касцёл — гэта вялікая сям’я тых, хто стараецца верна выконваць вучэнне Езуса. Гэта сям’я каталіцкая (з грэц. «паўсюдная», «для ўсіх»), якая не дзеліць людзей на «сваіх» і «чужых», бо кожны чалавек — гэта брат і сястра аднаго Нябеснага Айца (гл. Гал 3, 26–28). Кожны крызіс — гэта выклік і экзамен для супольнасці Касцёла, выпрабаванне яго хрысціянскасці і каталіцкасці. Няхай жа і цяперашні крызіс, які ўспрымаецца светам як пракляцце, з Божаю дапамогаю будзе кожным з нас ператвораны ў час, благаслаўлёны для нашай лепшай будучыні.
Ксёндз Андрэй Рылка
