У маленстве мне зусім няцяжка было вытрымліваць пост. Бо тады я зусім не любіла мяса. Нават калі мама варыла клёцкі «з душамі», я ела толькі «цела», а мясную «душу» аддавала камусьці, хто сядзеў побач. І ніхто мяне не мог пераканаць у тым, што клёцку смачна з’ядаць цалкам. Вось жа дурніца была-а-а… Даў бы мне хто цяпер тую маміну клёцку!..
Горай было, калі ў посце запускалася карова і не было малака. Во тады нам, дзецям, быў пост! У сельмагу ж малака не прадавалі. Ды каб і прадавалі, то дзе там накупляешся ўсяго. Найлепшы варыянт, калі ў кагосьці з суседзяў у гэты час яшчэ даілася карова. Тады бралі малако ў іх, з разлікам, што потым, калі ў іх запусціцца карміцелька, ім аддадуць столькі ж, колькі ўзялі. Дзеля гэтага вёўся ўлік. Усё падлічвалася дакладна і сур’ёзна. Думаю, што падлік вялі адначасна ў дзвюх хатах: у той, у якой не мелі свайго малака, і ў той, адкуль давалі пазыку.
А было часам, што нейкая кабета ішла чагосьці да нас і ў якасці гасцінца прыносіла бітончык малака: «У вас жа кароўка цяпер не доіцца. Дык во гасцінца прынесла». Радасці было-о! Такое, вядома, памяталася і потым прыкладна гэткім жа чынам аддавалася.
Але пост – гэта ж не толькі не есці мяса, але ж гэта яшчэ і не танчыць! Апошняе давалася хлопцам ды дзяўчатам асабліва цяжка. Дзіўна, што грахом не лічылі пайсці ў кіно, а вось танчыць – грэх! Прычым пасля таго, як мы глядзелі нейкі чарговы фільм, загадчык клуба ўключаў прайгравальнік, ставіў адну, другую кружэлку, а моладзь сядзела сабе на лаўках, перамаўлялася, пасмейвалася і… усё! Ніхто не кружыўся ў вальсе, ніхто не выходзіў на факстрот, нікога не заваблівала нават танга. Пост! Толькі аднойчы, памятаю, выйшла адна смелая парачка на сярэдзіну нашай, так бы мовіць, танцавальнай залы, і… штосілачкі круціла твіст пад «Жил да был черный кот за углом». Ну й гаворкі ж потым кабетам было – хапіла нашым смельчакам, не раўнуючы, як таму кату-небараку!
І ў тых харчах, загорнутых у кавалак глыбоцкай раёнкі «Шлях перамогі», што бралі мы тады з сабой у школу, вядома ж, не было ні кілбасы, ні шкваркі. Хоць, руку на сэрца паклаўшы, і ў іншы час не надта нам тыя кілбасы перападалі. Найчасцей быў хлеб з маслам. Ну а калі яшчэ й цукрам мама трохі прыцярушыць, тады ўжо за вушы не адцягнуць ад таго дарожнага скрутка.
Тэлевізара тады мы яшчэ не мелі, дык ягонай спакусы і не было. А канцэрты па заяўках па радыё, якія мы зазвычай любілі слухаць, мама ў посце пільнавалася выключыць. І нікому не прыходзіла ў галаву пярэчыць маме. Бо ўсе разумелі: пост – гэта сур’ёзна.
Цяжэй нам было з пастом у школе. Асабліва, калі ладзіліся нейкія канцэрты, школьныя вечарыны. Напрыклад, 8 сакавіка звычайна ж прыпадае на Вялікі пост. Дык і выкручваліся мы тады як маглі. То ў каго «горла забалела», каб не спяваць на тым канцэрце, то ў каго «нага закульгала», каб не танчыць. Не, калі ўжо зусім выйсця не было, то бацькі, паўздыхаўшы ды пабедаваўшы, бо вось жа «прыйшла на нас гэтая бязбожніцкая навала», дазвалялі ўсё ж дзецям браць удзел у канцэртах. А ўжо пасля канцэрту каб танчыць – то не! «Во нялюдскае! – абуралася мама. – Хто гэта цябе прымусіць? Не надумайся там вычварацца ў тых танцах!». Не надумваліся. Слухаліся бацькоў. Настаўнікі ўсё разумелі і рабілі выгляд, што не заўважаюць нашага байкоту скокам. Толькі дырэктар любіў пацвельвацца над тым, як вернікі ў посце згаладаюць, а на Вялікдзень удосталь наядуцца, дык і мучаюцца потым страшна жыватамі. Колькі разоў такую байку чула ад нашага дырэктара, калі вучылася яшчэ ў задарожскай васьмігодцы. Чуць то чула гэту страшылку, але толькі ад яго. Больш ніхто ніколі гэткіх жахаў не распавядаў. Не кажучы ўжо пра тое, што нічога падобнага ніколі не здарылася ні ў нашай сям’і, ні сярод сваякоў ды суседзяў.
Ну і, зразумелая рэч, што і ў Адвэнце, і ў Вялікім посце людзі не жаніліся, не спраўлялі хрэсьбінаў альбо дзён народзінаў, ці якіх іншых гасцінаў. Гэтага правіла прытрымліваліся і мясцовыя камуністы. Ну а калі б нават хтосьці з іх і насмеліўся ўчыніць якую гулянку ў посце, то хто ж бы да яго пайшоў? «Хай сабе гэны дурань вычвараецца , зарабляе на пекла!» – махнулі б рукой.
Ірына Жарнасек
