Ягонае жыццё — прыклад таго, як свецкі чалавек можа аддана служыць Хрысту і Касцёлу, а таксама яркі прыклад вялікай любові да Бацькаўшчыны, якую гэты чалавек пранёс праз усё жыццё.

Ён нарадзіўся ў фальварку Судзілавічы Лепельскага павета (цяпер в. Будзькаўшчына на Полаччыне). У 1871 г. пасля смерці бацькі Браніслаў выехаў да сваякоў у Рыгу, дзе скончыў гімназію з залатым медалём, а пазней прадоўжыў адукацыю ў Пецярбургскім універсітэце. Гэта быў надзвычай здольны і высокаадукаваны чалавек, які ведаў грэцкую мову і культуру, свабодна валодаў лацінаю, мог пера­кладаць з 20 старажытных і новых моваў, збіраў матэрыялы па гісторыі і этнаграфіі Беларусі, збярог многія помнікі беларускага пісьменства. 

І тым не менш працу ў Пецярбурзе яму было цяжка знайсці, бо, як ён сам пісаў: «Усіх католікаў тады лічылі палякамі, і таму мне ўсюды адмаўлялі». Ды Пан Бог пакіраваў так, што праз ней­кі час ён знайшоў працу менавіта там, дзе быў найбольш па­трэбны, — у рыма-каталіцкай духоўнай акадэміі. Там ён выкладаў старажытнагрэцкую мову і літаратуру, адначасова выкла­даючы гэтыя ж прадметы і беларускую мову ў прыватнай гім­назіі пры парафіі святой Каця­рыны ў Пецярбурзе.

Эпімах-Шыпіла адыграў знач­­ную ролю ў жыцці Янкі Купалы, які пэўны час жыў у яго на кватэры, ён жа стаў і рэдактарам першага зборніка паэта «Жалейка». Цесныя сувязі ён пад­трымліваў з навукоўцамі Сапуновым, Ельскім, Карскім, з паэтамі і пісьменнікамі Цёткай, Багдановічам, Гартным, Паўловічам, з Якубам Коласам, з мастакамі Драздовічам і Русецкім. Для адных ён быў добрым дарадцам, для другіх фундатарам, але, што найважней, для ўсіх ён заўсёды заставаўся сумленным, надзейным сябрам. Гэтаксама, як і для клерыкаў і святароў Адама Станкевіча, Вінцэнта Гадлеўскага, Андрэя Цікоты, Антона Неманцэвіча, Фабіяна Абрантовіча, Люцыяна Хвецькі і многіх іншых. Не выпадкова ж святар Адам Станкевіч назваў Эпімаха-Шы­пілу «апекуном беларускай нацыянальнай і рэлігійнай культуры». 

Вынікам вялікай працы беларускіх адраджэнцаў стала стварэнне ў 1917 годзе Хрысціян­скай дэмакратычнай злучнасці, якая неўзабаве ператварылася ў партыю «Беларуская хрысціян­ская дэмакратыя».

Кажуць, каму шмат дадзена, таму шмат даецца і выпрабаванняў. Пасля кастрычніцкай рэвалюцыі Эпімах-Шыпіла не пера­стаў працаваць на карысць адраджэння беларускай спадчыны, і для гэтага ён пераехаў у Мінск. Але новае месца жыхарства не засцерагло яго ад пера­следу ўладаў, і ў ліпені 1930 года ён быў арыштаваны на два месяцы. Судовая справа пазней была спынена, але звышпільная ўлада забараніла прафесару жыць і працаваць у Мінску. І ён зноў быў вымушаны выехаць у Піцер, які на той час ужо стаў Ленінградам. Жыў наш выдатны дзяяч у горадзе Пятра і Леніна «на становішчы ссыльнага»: без грошай, працы, не маючы сталага жытла. У лісце да святара Віктара Шутовіча ён пісаў пра сваё бядотнае становішча і дадаваў невясёлае: «Можа, пры­дзецца дзе згінуць на вуліцы ад холаду і голаду...» 

Браніслаў Эпімах-Шыпіла памёр 6 ліпеня 1934 года ў Ле­нінградзе ў поўнай галечы. На жаль, мы, ягоныя нашчадкі, не маем куды прынесці кветкі на магілу гэтага цудоўнага чалавека, выдатнага прадстаўніка нашага народа, бо месца яго пахавання невядомае.

Рубрыку вядзе

Ірына Жарнасек.